Vođstvo na alternativnim pozorišnim scenama u Srbiji: tipologija i novi modeli upravljanja

Abstract

Danas u Srbiji, vođstvo na alternativnoj pozorišnoj sceni predstavlja specifičan odnos formiran između osobe/a koja/e vodi/e i ostalih članova kolektiva. Specifičnost se ogleda u emocionalno bliskim odnosima među članovima koje objedinjuje zajednička vrednosna orijentacija, a suština odnosa se bazira na njihovoj autonomiji i participaciji. Vođstvo tako postaje dvosmerni proces vršenja uticaja i udaljava se od prikaza vođstva kao posla jedne osobe. U tom kontekstu, aktuelni modeli vođstva alternativnih pozorišnih organizacija na teritoriji Srbije, kao i dosadašnji teorijski uvidi, bili su pogodna podloga za konceptualizaciju i ispitivanje novog optimalnog modela vođstva ovih organizacija. Kvalitativnim istraživanjem zasnovanom na tehnici intervjua su prikupljeni podaci na osnovu kojih je proveren novi višedimenzioni model vođstva, preporučen za efektivno funkcionisanje alternativnih pozorišnih organizacija. Glavni cilj novog višedimenzionog modela vođstva jeste podsticanje razvoja ovih organizacija, kao i davanje preporuka za rešavanje problema koji mogu nastati unutar organizacije. Šest predloženih dimenzija preporučenog modela su: harizma, transformacioni potencijal, participativnost, emocionalna inteligencija, podsticanje kolektivne kreativnosti i etičnost, koje, kada su povezane i izražene u odgovarajućoj meri, mogu uticati na razvoj alternativnih pozorišnih organizacija. Da bi organizacija funkcionisala ni jedna od dimenzija ne sme da se marginalizuje ili da se potpuno isključi. Međutim, u slučaju da neka dimenzija nema mogućnost da se iz bilo kog razloga ostvari, model vođstva nudi kompenzatorni mehanizam, koji predstavlja potencijalni korektiv zamenom nedostajuće dimenzije. Na osnovu analize relevantnih činjenica i dobijenih rezultata je zaključeno da je produktivnost preporučenog modela vođstva najefektivnija u slučaju kada su sve dimenzije uključene, povezane i različito stepenovane. Spoj svih dimenzija se manifestuje formiranjem adekvatne kolektivne klime organizacije, koja obezbeđuje pogodan prostor za razvoj transformacionog potencijala i kolektivne kreativnosti u organizaciji. Njena osnova se bazira na interakciji emocionalno zrelih pojedinaca, koji poštujući etička načela zajedno učestvuju u radu kolektiva i dele odgovornosti. Povezivanje i stepenovanje dimenzija mora da se odvija fleksibilno i dinamično, što zavisi od situacionih faktora, ličnih kapaciteta članova kolektiv kao i njihovih interakcija. Višedimenzioni model vođstva pruža mogućnost za fleksibilno, dinamično i produktivno funkcionisanje organizacija koje može odgovoriti na potrebe i očekivanja alternativnih pozorišnih aktera u doba ekstremnih socijalnih pritisaka.

In Serbia today, leadership on the alternative theatre scene is a specific relation formed between the person/s in the lead and the rest of the group members. The specificity of such relationships is reflected in the emotionally close relations between the members unified within the common ideology matrix. The basis of the relationship is grounded on their autonomy and participation. The leadership thus becomes a two-way process moving away from the concept of portraying leadership as one person business. In such context, current models of leadership in alternative theatre organizations in Serbia and previous theoretical insights formed a suitable base for conceptualizations and examination of new optimal models of leadership in such organizations. Qualitative research based on interview technique, gathered data meant for checking the new multidimensional model of leadership, recommended for efficient performance at alternative theatre organizations. The main goal of the new multidimensional leadership model is to encourage the development of these organizations, as well as to provide recommendations for solving problems that may arise within the organization. The six proposed dimensions of the recommended model are: charisma, transformational potential, participation, emotional intelligence, encouraging collective creativity and ethics, which, when linked and expressed appropriately, can influence the development of alternative theatre organizations. The interaction between these encourages the development of alternative theatre organization. In order for an organization to function, none of the dimensions must be marginalized or completely excluded. However, if one dimension is not achievable for any reason, the leadership model offers a compensatory mechanism, which represents a potential corrective by replacing the missing dimension. Based on the analysis of relevant facts and the obtained results, it was concluded that the productivity of the recommended leadership model is the most effective when all dimensions are included, connected and differently graded. The compound of all dimensions is manifested by formation of an adequate group climate in the organization, thus providing suitable space for transformation potential and group creativity development within the organization. Its basis is grounded on the interaction of emotionally mature individuals, who, respecting ethical principles, participate together in the work of the collective and share responsibilities. Networking and grading of the dimensions must be performed dynamically and flexibly, depending on different situation factors, personal capacities of group members and their interactions. The multidimensional leadership model provides an opportunity for flexible, dynamic and productive functioning of organizations that can respond to the needs and expectations of alternative theatre actors in an age of extreme social pressures.