Теорија наративних конструкција у постјугословенском филму од 1994. до 2008.

Abstract

U tezi se najpre definiše pojam postjugoslovenskog filma a zatim se izlažu aspekti narativa u odabranim postjugoslovenskim igranim filmovima nastalim od 1994. do 2008. u produkciji Srbije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Makedonije sa ciljem da se pokaže da film, kao mesto sećanja, reflektuje nemogućnost održanja zajedničkog jugoslovenskog narativa bilo kroz reprezentaciju radikalne destrukcije SFRJ na fonu rata, bilo kroz nelagode tvorbe novih nacionalnih, rodnih i individualnih identiteta uopšte kroz narative individualnih sećanja i pamćenja nakon raspada SFRJ. Filmski tekstovi najpre podležu tematskoj, motivskoj i strukturnoj analizi narativa (primenom naratološke aparature - određivanjem narativnih nivoa, konstrukcije narativne temporalnosti, naratora, fokalizatora, kao i hronotopa) a potom i ostalih narativnih matrica kao što su narativi sećanja, narativi istorije i narativi nacije. Narativi sećanja će zauzeti najveći deo analize s obzirom da sećanje, trauma i svedočenje predstavljaju značajan okvir za tvorbu i destabilizaciju identiteta. Na taj način, postjugoslovenski film biće lociran i kao (post)nacionalni film, i kao istorijski, i kao (post)traumatski. U radu će se takođe obraditi i metafikcioni slojevi pojedinih ostvarenja koja ukazuju i na destabilizaciju (istorijske) stvarnosti. Pokazaće se i kako se dekonstrukcija Jugoslavije kao hronotopa, kao socio-kulturološkog prostorvremena i mesta sećanja u filmskim narativima reflektuje na de/konstrukciju kako kolektivnog (nacionalnog) tako i individualnog identiteta.

In this thesis initially the concept of post-Yugoslav cinema is defined, followed by the aspects of narrative in selected post-Yugoslav feature films produced from 1994. untill 2008. in Serbia, Croatia, Bosnia and Herzegovina and Macedonia with intention to demonstrate that film, as a memory site, reflects impossibility of preserving common Yugoslav narrative either via representation of radical destruction of Socialist Federal Republic of Yugoslavia (SFRY) or through difficulties of creating new national, gender and individual identities in general through the narratives of individual memories following dissolution of SFRY. Film texts are at first scrutinized through thematic, motive and structural analysis (applying narratology analysis devices – identifying narrative levels, construction of narrative temporality, narrator, focalizer, as well as chronotope) followed by other narrative forms such as memory, history and nation. Memory as narrative encompasses largest portion of analysis considering that memory, trauma and testimony represent significant setting for both creation and undermining of identity. In such a way, post-Yugoslav cinema shall be established as (post)national, as well as historical and (post)traumatic. The paper shall also elaborate metafictional layers in some of the chosen films indicating undermining of (historical) reality. Also the paper shall demostrate the ways how de/construction of collective (national) as well as individual identity echoes deconstruction of Yugoslavia as chronotope, as social and cultural time-space and memory site in film narratives.